"Η σιωπη της ορασης. Επιφανειες διαλογισμου." / Ζωγραφικη- Φωτογραφια : ΙΑΝΙΣ

Η εικαστική και πνευματική περιπέτεια συνεχίζεται, αναζητώντας τα ίχνη του πολιτισμού, το αμφίδρομο φως της γνώσης.

Ο Γιάννης Δογάνης στην ανωτερω θεματικη ενοτητα, πραγματεύεται μέσα από τα έργα του τον τρόπο με τον οποίο ήρθαν σε ύπαρξη τα πράγματα και με τον οποίο τα φαινόμενα εκδηλώνονται αβίαστα. Τα έργα του αποτε­λούν επιφάνειες διαλογισμού. Πραγματεύονται ένα ευρύ φάσμα φιλοσοφικών , μεταφυσικών και επιστημονικών θεμάτων μέσα σ' ένα διεθνές πλαίσιο, ανα­γνωρίζοντας ταυτόχρονα τις ιδιαιτερότητες των προσωπικών, πολιτισμικών και βιωματικών του καταβολών.

Προσπερνώντας την όποια κρι­τική για το κοινωνικό γίγνεσθαι, έχουν στοιχεία εσωτερικότητας καί διαλογι­σμου προκαλώντας διαφορετικούς συνειρμούς αντί να υπαγορεύουν συγκε­κριμένα νοήματα. Έχοντας μια απροσδιόριστη αίσθηση αφηγηματικότητας. Εργα που διεκδικούν την άμεση συμμετοχή του θεατή που καλείται να τα προσεγγίσει διαισθητικά. Αυτό που έχει σημασία εδώ είναι η εμπειρία της κα­τάστασης, η δημιουργία μιας διάθεσης αντί για την διατύπωση απόλυτων εν­νοιολογικών ή ιδεολογικών θέσεων. Τα έργα να αποπνέουν εννοιολογική ζω­τικότητα και αισθητική ιδιαιτερότητα.

Στα συγκεκριμενα έργα, γίνεται εμφανής η δισδιάστατη προσέγγιση του στην τέχνη : από την μια μεριά, άμεση και ευθεία και από την άλλη, ονειρική και υπερβατική. Προσδιορίζοντας την τωρινή καλλιτεχνική εργασία του Γιαννη Δογάνη, θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για αφαιρετική και αφηρημένη γραφή, δοσμένη χειρονομιακά. Μια μορφή ιχνογραφήματος με την πρώτη σημασία των δυο συνθετικών. Του ίχνους και της γραφής. Ίχνη - σημάδια, με ρυθμικές διατάξεις επαναλήψεων, μέσα σε χώρους που κινούνται ανάμεσα στο ηθελη­μένο και στο τυχαίο, σηματοδοτώντας το πέρασμα από το κενό στο πλήρες. Από-θέματα εμπειρίας χωρίς προσχέδια. Ίχνη γραφής από βραχογραφίες πα­λαιολιθικών σπηλαίων και γεωμετρικές δομές της ευκλείδιας γεωμετρίας αλλά και της γεωμετρίας των Ρήμαν, Λομπατζέφσκυ, μέχρι εξισώσεις και συναρτή­σεις από την κβαντική φυσική.

Η καθιέρωση της χειρονομίας στην ζωγραφική του Γιάννη Δογάνη απο­τελεί μια σφραγίδα της κίνησης του συναισθήματος μέσα από την ύλη που ε­ξουδετερώνει την καρτεσιανή λογική που παίζει κυρίαρχο λόγο στο Δυτικό Λόγο. Η διαλεκτική της χειρονομίας - ματιέρας επιτυγχάνει μια ανώτερη φόρ­μα ισορροπίας, προσδίδοντας στις «επιφάνειες διαλογισμού» μια ιδιαίτερη συγκινησιακή πυκνότητα. Οι «επιφάνειες διαλογισμού» δεν είναι μόνο μια συ­ναρμολόγηση χρωμάτων πάνω σε μια επίπεδη επιφάνεια. Είναι και δράμα, αφήγηση, συμβολική πράξη, καθαρή χειρονομία.

Δίνεται η ευκαιρία στον επισκέπτη της έκθεσης να δει έργα που έμμεσα αποτυπώνουν και περιγράφουν την προσωπική - παιδευσιακή διαδικασία του ίδιου του καλλιτέχνη. Μια διαδικασία παιγνιδιού, απόδρασης και απελευθέρωσης . Πρόκειται για έργα που προσπαθούν να ε­γκλωβίσουν τον μοριακό μικρόκοσμο στον συμπαντικό μεγάκοσμο του φωτός, με σκοπό να βιώσει τόσο ο ίδιος ο καλλιτέχνης όσο και ο θεατής που αναζητά μια αισθητική έκφραση τον μεταφυσικό προβληματισμό, μια «απόκρυφη» ε­μπειρία του κόσμου. Έργα που προσδοκούν να μεταμορφώσουν τον φόβο σε χαρά της ζωής και το άγνωστο σε καθαρή ποίηση.

«Πρέπει να δημιουργούμε από το μηδέν. Να μετατρέπουμε τον πελώριο φόβο που μας προκαλεί το σύ­μπαν σε μια δημιουργία που μας επιτρέπει να ζούμε χωρίς φόβο»

(Ανσελμ Κίφερ).

Επιφάνειες διαλογισμού στα όρια της λιτότητας και της απλότητας που αναζητούν εκείνο που είπε κάποτε ο Καμπίρ (Σούφι ποιητής):

«Τον ήχο των μικροσκοπικών αστραγάλων ενός εντόμου που περπατάει».

Στις «επιφάνειες διαλογισμού» είναι εμφανής η αγωνία να κατακτηθεί μια καινούργια εικόνα όπου τα υλικά συμμετέχουν κυριαρχικά στην δημιουρ­γία της. Πηγή των ερεθισμάτων του καλλιτέχνη είναι τα διάσπαρτα πολιτισμικά ίχνη του ανθρώπου στην διαχρονική πορεία του. Ακόμη και η μελέτη «πρωτό­γονων» φυλών του 20ου αιώνα, έμμεσα οδηγεί στις πηγές και τα αρχέτυπα όλου του πολιτισμού κατ' αναλογία. Η ύλη, η ενέργεια, το φως, τα ίχνη του ανθρώπου στον κόσμο (από τους προκατακλυσμιαίους πολιτισμούς μέχρι τον 20ο αιώνα), αποτελούν έννοιες - κλειδιά των «επιφανειών διαλογισμού», ε­νώνοντας το μακρινό χτες και το σήμερα. Είναι ένα διαχρονικό ταξίδι στον χώρο της μνήμης και της σκέψης. Που ψάχνουν ένα απόλυτο, ιερό συναίσθημα, τον θεό.

Είναι συνθέσεις μυσταγωγικού χα­ρακτήρα. Φιλοδοξούν να είναι μυσταγωγίες χωρίς τέμπλο γιατί απεχθάνονται τα στερεότυπα της λατρείας, ενώ οι θρησκείες τα λατρεύουν (Χάρης Καμπουρίδης).

Άραγε μια τέχνη που αναζητά την ιερότητα, χρειάζεται ατομικό ή συλ­λογικό νόημα; Όπως και να' χει οι «επιφάνειες διαλογισμού» επιθυμούν να ξεχάσουν την ζωγραφική λογιότητα και να ξαναβρούν την πρωτόγονη αίσθη­ση δημιουργικότητας που θα είχε ο καλλιτέχνης αν ζούσε χιλιάδες χρόνια πριν, προσδίδοντας σε αδιάφορα πράγματα μια απρόσμενη δύναμη. Κάνο­ντας τον πόνο ένα είδος λύτρωσης.

Τέλος, οι «επιφάνειες διαλογισμού» είναι οπτικές εικόνες που έχουν σκοπό να μεταβιβάσουν σ' αυτόν που τις βλέπει, έναν ηλεκτρομαγνητικό κρα­δασμό ενός ορισμένου κύματος που θα επιδράσει στην ψυχική του κατάστα­ση. Επιδρούν όχι σαν υποβολή ή σαν μορφική απεικόνιση αλλά άμεσα, σαν αισθητηριακός κραδασμός, ερεθισμός μιας δεδομένης συχνότητας που αλλά­ζει τον εγκέφαλο.

ΙΑΝΙΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1998